kuzgun dedi ki, kuzgundediki
Iain Banks. M.'li ya da M.'siz
Iain Banks’in öldüğünü yeni öğrendim, evde yalnızım ve sorunlarla yazarak başa çıkıyorum..
Iain’la 1983’ün sonu ya da 1984’ün başlarında tanıştım. Satışları artırmak için yapılan ve bir avuç gazetecinin bulunduğu Macmillan/Futura Books sunumundaydık. Ben de o gazetecilerden biriydim. Editör Richard Evans, Eşekarısı Fabrikası’nın yayınevinin istemediği bir kopyasını, bir yığın çürümeye yüz tutmuş dosya içerisinden buldukları için kendisiyle gurur duyduğunu söyledi. Iain neredeyse 30’undaydı ve ayağa kalkıp kitapları yazmak, onları yayınevlerine yollamak üzerine ve onların nasıl geri döndüğünü ama bunun nasıl dönmediğini anlatan hikâyelerini paylaştı. “Eşekarısı Fabrikası’nın nasıl bir kitap olduğunu mu soruyorsunuz?” dedi. “180 sayfa kadar.” Muhteşemdi, eğlenceliydi ve zekiydi.
Iain’ı en son 2011 Ağustos’ta Edinburgh’ta gördüm. Amanda ve ben festival boyunca kalabileceğimiz büyük bir ev tuttuk ve gecesinde Glasgow’da bir buluşma organize ettik, pek çok yazarı ve yazarları gerçekten seven oyuncularla komedyenleri de davet ettim. Iain da geleceği ve İskoçya’ya gidip en iyi viskiyi aramayı konu edinen Raw Spirit’i yazdığı için o gece alabileceğim en özel ve şık viskiyi satın aldım, özellikle Iain için.
Eve, elinde büyük bir şişe kırmızı şarapla geldi. “Açıkçası artık viski içmiyorum,” dedi. “Kitaptan beri içmedim.” Saçmalık derecesinde şık bir şişesi olan viski o gece herkes tarafından tadıldı, Iain dışında.
Nisanda ileri evrede kanser olduğunu öğrendim.
Ona yazmadım. Donup kaldım. Ve ardından, bir hafta sonra, hiçbir uyarı yapmadan arkadaşım Bob Morales öldü ve Bob’un yaklaşık bir hafta önce attığı son maile cevap vermediğim için üzüldüm. Asla okuyamayacağını bilsem de Bob’un son mailine cevap yazdım. Ardından Iain’a mail attım, ona; sadece birkaç yılda bir görüşebilsek de onu tanıdığım için ne kadar sevindiğimi, onunla arkadaş olmaktan ne kadar keyif aldığımı söyledim.
Ve maili bitirdim,
Bence muhteşem ve dürüst bir yazarsın, bundan da önemlisi –pek çok, muhteşem olsa da tam anlamıyla göt olan yazarlar tanıdığım için söylüyorum– gerçekten iyi bir herifsin ve seni tanıdığıma çok seviniyorum.
İyi, rahatlatıcı ve duygusal şeyler söylediği bir cevap yazdı. Elvedalar yetersiz kalır ve onları alıp götürebileceğimiz yerlere götürürüz.
İyileşeceğini umdum ya da biraz daha zamanı olmasını. Yokmuş. Öldüğünü duymak beni derinden sarstı.
Eğer onun kitaplarından hiçbirini okumadıysanız, birini okuyun. Sonra bir başkasını… Kötü kitapları bile iyidir, iyileriyse hayret vericidir.
Neil Gaiman
Kahramanım
Yazar dostum ve içki arkadaşım Iain Menzies Banks 9 Haziran 2013’te aramızdan ayrıldı. Yılın şubat ayında kanser teşhisi konulduktan sonra, arkadaşlarına bu haberi paylaşmak için mail attı. Tipik bir Iain mailiydi, kötümser ve duygusal değil, aksine neredeyse neşeliydi.
Bu durum halk çapında bilinir hale geldikten sonra partneri Adele ile birlikte ülkeden ayrıldı. Döndüklerinde yaptığımız konuşmada ki bu son konuşmamız oldu, çoğunlukla başka şeylerden konuştuk hatta sarılığı yüzünden renginin değişmesiyle ilgili şaka yaptı ve kendisini Büyükbaba Simpson’la karşılaştırdı.
Gözlerinde her zaman çocuksu bir parıltı vardı, sanki dünyayı anlamaya çalışırken karmaşasından da keyif alıyordu. Bu durum pek çok biçimde ve yaratıcı bir hevesle yazdıklarına yansıdı.
Ölüme, tıpkı yaşadığı biçimde gitti; her anını dolu dolu yaşadı. Adele’le evlendi, en sevdiği yerleri yeniden ziyaret etti ve çok sevdiği İskoçya’sında son kez hava atmak için zor elde ettiği doğa dostu kimliğini kenara koyup bir BMW satın aldı.
Ayrıca son bir kez “otorite”ye karşı zeki ve açık bir biçimde öfkeli birkaç sözlü saldırı yapacak gücü de kendisinde buldu. Iain, cenaze töreni için kapanış şarkısı olarak Led Zeppelin’den “Kashmir”i seçti. Şarkı çalarken insanların odadan tek sıra halinde ayrılmaları gerekiyordu ama ben kendimi kalmak zorunda hissettim, Iain’ın yanımda durup, boştaki hayali gitarı almasını ve bir başka hayat dolu ve muhteşem kahkahalarından birini atmasını diledim.
Ian Rankin
Çeviren: A.S.O
